چند راهکار اثربخش برای رفع کامل ارتفاع زدگی در کوهستان
بیماری ارتفاع به گروهی از سندرمها اتلاق می شود که در نتیجه اثر مستقیم کاهش فشار بارومتریک و غلظت اکسیژن هوا در ارتفاعات بالا ایجاد می شود.
فشار اکسیژن به دلیل کاهش فشار هوا و ثابت ماندن درصد اکسیژن آن کمتر از فشار اکسیژن در سطح دریا است.
برای مثال در ارتفاع 5500 متری فشار هوا و اکسیژن تا 50٪ کاهش مییابد این امر باعث کاهش میزان اکسیژن دریافتی بدن و درصد اشباع اکسیژن شریانی میشود.
در این مقاله چند راهکار اثربخش برای رفع کامل ارتفاع زدگی در کوهستان پیشنهاد میگردد.
عوامل موثر در پیشگیری از ارتفاع زدگی:
1- صعود تدریجی و هم هوایی 2- تغذیه 3- استفاده از قرص استازولامید
علائم ارتفاع زدگی:
مهمترین علائم ارتفاع زدگی عبارتند از:
سردرد شدید،
حالت تهوع،
کاهش تمرکز حواس،
احساس خواب آلودگی،
افزایش ضربان قلب،
تنگی نفس و …
در اثر افزایش علائم ارتفاع زدگی شخص از ادامه مسیر بازمانده و سریعا باید ارتفاع کم کند.
اگر عدم تعادل و تلوتلو خوردن در شخص مشاهده شد باید در همان ارتفاع توقف نماید و در صورتی که بهبود مشاهده نشد سریعا ارتفاع کم کند.
تغذیه مناسب برای کاهش یا جلوگیری از ارتفاع زدگی:
1- در حین فعالیت شدید مصرف آب به میزان ۱۰۰۰ الی ۷۵۰ سی سی در ساعت توصیه می شود.
2- در ارتفاعات بالا مصرف آب لیمو یا لیمو ترش می تواند از میزان ارتفاع زدگی بکاهد.
3- در هوای گرم و تعریق شدید باید نمک نیز به آب آشامیدنی افزوده شود.
4- مصرف انجیر خشک، کشمش، آلو خشک و خرما در حین صعود مفید است.
5- مصرف نوشابه ورزشی به میزان ۲۵۰ سی سی هر ۲۰ دقیقه در حین صعود دشوار و در هوای گرم و هر ۱ ساعت در صعود معمولی توصیه می شود.
چند راهکار اثربخش برای رفع کامل ارتفاع زدگی در کوهستان
ادم (ورم) محيطی:
دست و صورت (در زنان 2 برابر شایع تر از مردان) و 18 درصد شایعتر درAMS
خونريزی در شبکيه: در ارتفاع 5000 متر با فراوانی سی درصد.
عوامل بروز: صعود سریع، فشار داخل چشم، سرفه و زور زدن.
علامت: اکثرا بدون علامت، نقص میدان بینائی.
درمان:
کاهش ارتفاع، یا دگزامتازون، به طور طبیعی تا 2 ماه بعد بهبود می یابد.
اختلال خواب:
خواب سبک، بیدارشدنهای مکرر، تنفس دوره ای، طی زمان، علائم بهتر می شود.
اختلال عصبی:
علت: افزایش غلظت خون و بروز اختلال در جریان خون مغز به طرق مختلف،
اختلالات ایسکمیک و کم خونی های موضعی هموراژیک (خونریزی های موضعی در مغز)،
ترومبوتیک (بروز لخته های خون)، اسپاستیک (انقباض عروقی)
علائم: کوری موقتی وگذرا، بیحسی های موقتی و یکطرفه، فلج های یکطرفه
درمان: آسپیرین، دگزامتازون، کاهش ارتفاع.
ميگرن:
شیوع بالاتر میگرن در مردمان ساکن ارتفاعات بلند.
شرايط و علل بروز: خستگی، اشعه آفتاب، تشنگی، گرسنگی، تغییر شرایط عادی زندگی، مسافرت.
قرص استازولامید:
استفاده از قرص استازولامید با کاهش اثرات ارتفاع زدگی موجب کاهش سردرد و همچنین خواب راحت تر در ارتفاع می شود.
💥نکته:
به خاطر بسپاریم اولین، اصولیترین و ایمنترین راه در پیشگیری از بیماریهای ارتفاع صعود آهسته و مرحله به مرحله استو هیچ تمرین یا دارویی جای این کار را نخواهد گرفت.
گرچه کوهنوردی مداوم؛ تمرینهای مستمر؛ پرهیز از افزایش ارتفاع ناگهانی و سریع نیز در پیشگیری از بیماریهای ارتفاع بسیار اثربخش است.
مصرف قرص استازولامید (معروف به قرص ارتفاع) به عنوان داروی پیشگیری از ارتفاع زدگی باید یک روز قبل از صعود شروع شود
و تا رسیدن به ارتفاع مورد نظر می تواند ادامه داشته باشد.
دوز پیشنهادی استازولامید برای پیشگیری از ارتفاع زدگی در بالغین 125 میلی گرم و دو بار در روز است.(به میزان هر 12 ساعت نصف قرص 250 میلی گرمی )
(افراد بالای 100 کیلو مقدار بیشتر تا 250 میلی گرم و دو بار در روز).
استازولامید معمولا به صورت قرص های 250 میلی گرم در بازار ایران موجود است که باید در هر وعده نصف قرص (125 میلی گرم) مصرف شود.
نکته مهم:
مصرف قرص استازولامید با توجه به مکانیزم اثر، فقط برای پیشگیری از ارتفاع زدگی توصیه میشود.
بهتر است استازولامید را نیز مانند هر داروی دیگری برای اولین بار در کوه و شرایط سخت استفاده نکنید.
ابتدا در شرایط عادی دو روز هر دوازده ساعت نصف یک قرص 250 میلی گرمی استازولامید (به میزان 125 میلی گرم) مصرف کنید
اگر با عوارض جدی دارو مواجهه نشدید میتوانید دارو را بعدا هنگام صعود مصرف کنید.
سردرد، بی حسی، خواب آلودگی ، کرختی و گز گز اطراف دهان و نوک انگشتان، افزایش ادرار و... از عوارض مهم این دارو هستند.
اگر در تست دارو دچار عارضه نشدید در کوه از داروی همان شرکتی که امتحان کردید استفاده کنید.
برای مصرف قرص استازولامید دستورهای متفاوتی وجود دارد ولی ما جهت راحتی کار و ایجاد وحدت رویه یک دستور را که بیشتر بر آن تاکید شده است توصیه میکنیم.قرص استازولامید را از یک روز قبل از شروع صعود تا یک روز بعد از صعود هر دوازده ساعت یک عدد مصرف کنید.
دقت کنید که حتما قبلا دارو را تست کرده باشید.در شرایطی که دچار بیماری حاد کوهستان هستید (سردرد؛ بی اشتهایی؛ بی خوابی؛ استفراغ و تهوع و...)
نیز این دارو میتواند کمک کند و شما میتوانید یک قرص دیگر علاوه بر آن دو قرص قبلی مصرف کنید.
این دارو به تنهایی در شرایط بحرانی بیماریهای ارتفاع (ادم مغزی و ادم ریوی) کارساز نیست
و در آن شرایط نیاز به مداخله فوری پزشکی وجود دارد.
دگزامتازون:
داروی مناسبی برای کسانی است که نمیتوانند ازاستازولامید استفاده کنند .
دوز آن 8 میلیگرم روزانه است که در چند نوبت در روز(2 یا 4 نوبت) استفاده میشود.
برای مثال 2 میلیگرم هر 6 ساعت و یا 4 میلیگرم هر 12 ساعت.
مصرف دگزامتازون را باید از ارتفاعی که در آن فرد بی علامت است شروع کرد و با شروع برگشت از ارتفاع مصرف آنرا قطع کرد.
در کوهستان و ارتفاع بالا باید به موارد زیر به دقت توجه کرد:
1. دمای محیط به ازای هر 1000 متر افزایش ارتفاع، در کوهستان 5/6 درجه کاهش مییابد.
2. میزان اشعه ماورای بنفش به دلیل تراکم ابرها و آلودگی بیشتر است (هر 300 متر 4٪)
بنابراین احتمال ایجاد التهاب قرنیه ناشی از آفتابسوختگی نیز افزایش مییابد.
3. افزایش خشکی هوا در کوهستان خطر ایجاد کاهش میزان آب بدن را افزایش میدهد
این دستور العمل ویژه کوههای داخل کشور است بدیهی است در صعودهای مرتفع و برنامههای اکسپیدیشن با شرایط متفاوتی رو به رو هستیم.
مجددا تاکید میکنیم هیچ چیز جای صعود مرحله به مرحله و آهسته در پیشگیری و بازگشتن به ارتفاع پایینتر در درمان ارتفاع زدگی را نمیگیرد.
منابع
1- انجمن پزشکی کوهستان ایران
2- کانال پلنگچال
3- کانال کوهنویس_جایگاه_فرهیختگان
4- http://iranmountainmedicine.blogfa.com/post/663